TURISMOFOBIA E POLÍTICAS PÚBLICAS EM TURISMO

Autores

  • Renan Augusto Moraes Conceição Universidade Estadual do Paraná (UNESPAR) campus Apucarana

Resumo

A atividade turística, movimentando milhões de pessoas anualmente, é impulsionada por políticas públicas implementadas por entes estatais ao redor do mundo. Essas políticas públicas fomentam a exploração do turismo como gerador de desenvolvimento para as sociedades, embora apenas em aparência, pois a materialidade do turismo o revela como mercadoria, sendo uma atividade fetichizada. As contradições da exploração capitalista fazem surgir movimentos de enfrentamento, como a chamada turismofobia. Esse trabalho, bibliográfico, documental e exploratório, objetiva identificar no fenômeno da turismofobia os elementos advindos das políticas públicas de caráter neoliberal, eclodindo nesses movimentos de enfrentamento. Como resultado, percebe-se como as políticas públicas em turismo permitem o surgimento desse enfrentamento ao adotarem um viés meramente desenvolvimentista para a atividade turística.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Biografia do Autor

Renan Augusto Moraes Conceição, Universidade Estadual do Paraná (UNESPAR) campus Apucarana

Professor Colaborador do curso de Turismo e Negócios da Universidade Estadual do Paraná (UNEPAR) campus Apucarana.

Mestre em Comunicação pela Universidade Estadual de Londrina (UEL).

Especialista em Marketing e Gestão de Pessoas pela Faculdade de Ciências Econômicas de Apucarana (FECEA).

Bacharel em Turismo pela Faculdade Estadual de Ciências Econômicas de Apucarana (FECEA).

Referências

BEIRÃO, Nirlando. Entre o despovoamento e o turismo de massa, Veneza pede socorro. Cultura. Carta Capital, São Paulo, ago. 2017. Disponível em: https://www.cartacapital.com.br/revista/964/entre-o-despovoamento-e-o-turismo-de-massa-veneza-pede-socorro. Acesso em: 11 mar. 2018.

BLANCHAR, Clara; PELLICER, Lluís. Turismofobia: a cara menos amável de uma indústria bilionária. Economia. El País, 28 maio 2017. Disponível em: https://brasil.elpais.com/brasil/brasil/2017/05/27/economia/1495908161_850351.html. Acesso em 11 mar. 2018.

BRANDÃO, Pamela de Medeiros. O ideário neoliberal na Política Nacional do Turismo Brasileiro: avanços e retrocessos.In: SEMINÁRIO DA ASSOCIAÇÃO NACIONAL PESQUISA E PÓS-GRADUAÇÃO EM TURISMO–ANPTUR, 7., 2010, São Paulo. Anais[...]. São Paulo: Universidade Anhembi Morumbi - UAM, 2010. Disponível em: https://www.anptur.org.br/anais/anais/files/7/103.pdf. Acesso em:13 maio 2020.

BURGEN, Stephen. Barcelona contra o turismo. Internacional. The Observer,2 fev. 2017. Disponível em: http://www.cartacapital.com.br/internacional/barcelona-contra-o-turismo. Acesso em: 11 mar. 2018.

BURSZTYN, Ivan. A influência do ideário neoliberal na formulação de políticas públicas de turismo no Brasil. Caderno Virtual de Turismo, v. 3, n. 4, p. 7-12, 2003. Disponível em: http://www.ivt.coppe.ufrj.br/caderno/index.php/caderno/article/view/40/38. Acesso em: 25 jul. 2019

BURSZTYN, Ivan. Políticas públicas de turismo visando a inclusão social. 2005. 110 f. Tese (Doutorado em Engenharia de Produção) - Universidade Federal do Rio de Janeiro, Rio de Janeiro, 2005.

CANDIOTTO, Luciano Zanetti Pessôa; BONETTI, Lucas Araújo. Trajetória das políticas públicas de turismo no Brasil. Revista Turydes: turismo y desarrollo, n. 19, 2015.

CARVALHO, Alan Francisco de. Políticas públicas em turismo no Brasil. Sociedade e Cultura, v. 3, n. 1-2, p. 97-109, 2000. Disponível em: https://www.redalyc.org/pdf/703/70312129006.pdf. Acesso em 24 jul. 2019.

DELGADO, Manuel. Turistofobia. El País,7 dez. 2008.Disponível em: https://elpais.com/diario/2008/07/12/catalunya/1215824840_850215.html. Acesso em: 6 jul. 2019.

DOMINGOS, Fabiane de Oliveira. Políticas públicas para o turismo no Brasil e suas influências em Rolândia - PR. 2007. 170f. Dissertação (Mestrado em Geografia, Meio Ambiente e Desenvolvimento) – Universidade Estadual de Londrina, Londrina, 2007.

DOMINGOS, Fabiane de Oliveira; CALVENTE, Maria del Carmen Matilde Huertas. As políticas públicas para o turismo no município de Rolândia - PR. Revista Equador: revista da Universidade Federal do Piauí, Teresina, v. 3, n. 1, p. 182-201, jan./jul. 2014.

DOMÍNGUEZ, Alan Quaglieri. Turismofobia, ou o turismo como fetiche. Revista do Centro de Pesquisa e Formação SESC, São Paulo, p. 22-30,jun. 2018. Edição especial: Ética no Turismo.

DOXEY, George. A causation theory of visitor–resident irritants: methodology and research inferences: the impact of tourism. In: ANNUAL CONFERENCE PROCEEDINGS, 6.,1975. San Diego. Proceedings […]. San Diego: The Travel Research Association, 1975. p.195-198.

DOXEY, George. When enough’s enough: the natives are restless in Old Niagara. Heritage Canada, v. 2, n. 2, p. 26-27, 1976.

ENGELS, Friedrich. A origem da família, da propriedade privada e do Estado. São Paulo: Lafonte, 2017.

GABRIEL, Ruan de Sousa. Turismofobia avança em cidades européias. Mundo. Revista Época,São Paulo, ago. 2017. Disponível em: https://epoca.globo.com/mundo/noticia/2017/08/turismofobia-avanca-em-cidades-europeias.html.Acesso em:11 mar. 2018.

GALDINO, Letícia Cristina Fernandes; COSTA, Michele Leandro da. Análise das principais políticas de turismo no Brasil, da década de 1990 à atualidade.Observatório de Inovação do Turismo, Rio de Janeiro, v. 6, n. 4, p. 1-24, 2011.

GIL, Antônio Carlos. Métodos e técnicas de pesquisa social. 6. ed. São Paulo: Atlas, 2011.

HARVEY, David. O neoliberalismo: história e implicações. São Paulo: Edições Loyola, 2008.

HENZ, Aline Patrícia. Políticas públicas de turismo no Brasil: a interferência da política nacional de turismo entre 2003 e 2007 no direcionamento das políticas estaduais. 2009. 140 f. Dissertação (Mestrado em Turismo e Hotelaria) – Universidade do Vale do Itajaí – UNIVALI, Itajaí, 2009. Disponível em: http://siaibib01.univali.br/pdf/Aline%20Patricia%20Henz.pdf. Acesso em:13 maio 2020.

JAFARI, Jafar. La cientifización del turismo. Estudios y Perspectivas en Turismo, Buenos Aires, v. 3, n. 1, p. 7-36, 1994.

JAFARI, Jafar. El turismo como disciplina científica. Política y Sociedad, v. 42, n. 1, p.39-56, 2005.

JHALLY, Sut. Os códigos da publicidade: o fetichismo e a economia política do significado na sociedade de consumo. Porto: Asa, 1995.

LÊNIN,Vladimir Ilitch. O estado e a revolução: a doutrina do marxismo sobre o Estado e as tarefas do proletariadona revolução. São Paulo: Boitempo, 2017.

LIMA, Renata Mayara Moreira de. A construção social-histórica do turismo como prática moderna.Turismo: estudos &práticas (RTEP/UERN), Mossoró, v. 2, n. 2, p. 66-85, jul./dez. 2013.

LOPES, Alba Oliveira Barbosa; TINOCO, Dinahdos Santos; SOUZA, Lincoln Moraes de. Avaliação de políticas públicas de turismo: uma análise bibliométrica dos periódicos de turismo. Turismo em Análise, v. 22, n. 3, art. 7, p. 614-631, 2011.

MARX, Karl. Grundrisse: manuscritos econômicos de 1857-1858: esboços da crítica da economia política. São Paulo: Boitempo, 2011.

MILANO, Claudio. Turismofobia:cuando el turismo entra em la agenda de los movimientos sociales. Marea Urbana: revista de la Taula Veïnal d’Urbanisme de Barcelona,Barcelona, p. 5-8, jan. 2017. Disponível em: https://www.researchgate.net/profile/Claudio_Milano3/publication/323174493_Turismofobia_cuando_el_turismo_entra_en_la_agenda_de_los_movimientos_sociales/links/5a84316345851504fb3d4c8a/Turismofobia-cuando-el-turismo-entra-en-la-agenda-de-los-movimientos-sociales.pdf. Acesso em: 29 jul. 2019.

MILANO, Claudio.Overtourism, malestar social y turismofobia:un debate controvertido. Pasos: revista de Turismo y Patrimonio Cultural, v. 16, n. 3, p. 551-564, jul. 2018. Disponível em: http://www.pasosonline.org/Publicados/16318/PS318_01.pdf. Acesso em: 29 jul. 2019.

NEHER, Clarissa. Aos poucos, Europa está se cansando do turismo. Cultura. Deutsche Welle– DW,15 fev. 2018. Disponível em: https://m.dw.com/pt-br/aos-poucos-europa-está-se-cansando-do-turismo/a-42590675. Acesso em:11 mar. 2018.

OURIQUES, Helton Ricardo. Turismo em Florianópolis: uma crítica à “indústria pós-moderna”. Florianópolis: Ed. UFSC, 1998.

OURIQUES, Helton Ricardo. A produção do turismo: fetichismo e dependência. Campinas: Alínea, 2005.

PAVLIĆ, Ivana; PORTOLAN, Ana. Irritation index, tourism. In: JAFARI, Jafari; XIAO, Honggen (org.). Encyclopedia of tourism. Suíça: Springer International, 2015. Disponível em: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-3-319-01669-6_564-1.pdf. Acesso em: 5aug. 2019.

PEREIRA, Cássio Avelino Soares. Políticas públicas no setor de turismo. Revista Turismo em Análise, v. 10, n. 2, p. 7-21, 1999.

RODRIGUES, Arlete. A Produção e o Consumo do Espaço Para o Turismo. In: YÁZIGI, Eduardo; CARLOS, Ana Fani; CRUZ, Rita de Cássia Ariza (org.). Turismo: espaço, paisagem e cultura. 2. ed. São Paulo: Hucitec, 1999. p. 55-62.

SCHLAGWEIN, Felix. Como Amsterdã está combatendo o turismo de massa. Mundo. Deutsche Welle – DW,8 mar. 2019. Disponível em: https://www.dw.com/pt-br/como-amsterd%C3%A3-est%C3%A1-combatendo-o-turismo-de-massa/a-47826814. Acesso em: 8 mar. 2019.

SILVA, Alan Curcino Pedreira da; PEQUENO, Marconi Jose Pimentel; VASCONCELOS, Fabrício Peixoto. Uma filosofia prática sobre viagens e viajantes: a emoção na relação moral entre o homem e a natureza. In: RAMOS, Silvana Pirillo (org.). Planejamento de roteiros turísticos. Porto Alegre: Asterisco, 2012.

SIQUEIRA, Deis. História social do turismo. Brasília, DF: Vieira, 2005.

WEISSBACH, Paulo Ricardo Machado. Possibilidades de aproveitamento turístico da área rural de Cruz Alta – RS. 2001. 229f. Dissertação (Mestrado em Geografia) – Universidade Estadual Paulista, Rio Claro, 2001.

Downloads

Publicado

2020-06-23

Como Citar

MORAES CONCEIÇÃO, Renan Augusto.
TURISMOFOBIA E POLÍTICAS PÚBLICAS EM TURISMO
. Revista Turismo & Cidades, v. 2, n. 3, p. 150–168, 23 Jun 2020Tradução . . Disponível em: . Acesso em: 29 abr 2024.

Edição

Seção

Artigos