A CONDIÇÃO CIENTÍFICA DA MUSEOLOGIA NAS PÁGINAS DA MUSEOLOGICAL WORKING PAPERS: o Comitê Internacional para Museologia e a busca por uma legitimidade epistemológica = THE SCIENTIFIC CONDITION OF MUSEOLOGY ON THE MUSEOLOGICAL WORKING PAPERS PAGES: the International Committee for Museology and the search for an epistemic legitimacy

Autores

DOI:

https://doi.org/10.18764/2526-6160v20n1.2021.4

Palavras-chave:

ciência, museologia, Conselho Internacional de Museus, Comitê Internacional para Museologia, MuWoP/DoTraM = Keywords, science, museology, International Council of Museums, International Committee for Museology, MuWoP / DoTraM.

Resumo

O debate sobre a condição científica da Museologia tem ganhado força desde os anos 1980, principalmente através das publicações do Comitê Internacional para a Museologia (ICOFOM), que integrou o Conselho Internacional de Museus (ICOM) a partir de 1977. Para compreender a intensificação do debate sobre o status científico da Museologia durante os anos 1980, este artigo aborda como se construiu o conceito moderno de ciência entre os séculos XVI e XVII, durante o processo histórico chamado de Revolução Científica, e como o modelo das ciências naturais se tornou paradigmático para toda forma de conhecimento que se pretendesse científica. Procura situar o surgimento das ciências humanas em sua fase moderna, já no século XIX, e como a sociologia positivista pretendia estender às ciências sociais o mesmo grau de cientificidade das ciências naturais. Chegando ao século XX, investiga por meio de revisão de literatura a emergência da Museologia como uma ciência. Tendo por estudo de caso a revista intitulada em inglês Museological Working Papers (MuWoP) e em francês Documents de Travail en Muséologie (DoTraM), publicado pelo ICOFOM em 1980, é realizada uma primeira análise documental, que destaca as opiniões de alguns profissionais de museu sobre a possível condição científica da Museologia, observáveis no primeiro número do periódico. Conclui que o MuWoP/DoTraM é um documento de referência do campo museológico tanto em perspectiva histórica, ao evidenciar uma caminhada em defesa da legitimidade epistemológica da Museologia, como teórica, ao se tornar um registro dos debates de formulação dessa ciência.

ABSTRACT

The debate on the scientific condition of Museology has been gaining strength since the 1980s, mainly through the publications of the International Committee for Museology (ICOFOM), who joined the International Council of Museums (ICOM) from 1977. To understand the intensification of the debate about the scientific status of Museology during the 1980s, this article discusses how the modern concept of science was constructed between the 16th and 17th centuries, during the historical process called the Scientific Revolution, and how the model of natural sciences became paradigmatic for any form of knowledge that was intended to be scientific. It seeks to situate the emergence of the human sciences in their modern phase, already in the 19th century, and how positivist sociology intended to extend to the social sciences the same degree of scientificity as the natural sciences. Reaching the 20th century, it investigates through a literature review the emergence of Museology as a science. Having as a case study the journal entitled Museological Working Papers (MuWoP) in English and Documents de Travail en Muséologie (DoTraM) in French, published by ICOFOM in 1980, a first documentary analysis is carried out, which highlights the opinions of some museum professionals about the possible scientific condition of museology, which can be observed in the first issue of the journal. It concludes that the MuWoP/DoTraM is a reference document in the museological field in both a historical perspective, as it shows a walk in defense of the epistemological legitimacy of museology, as well as a theoretical one, as it becomes a record of debates on the formulation of this science.

 

Downloads

Não há dados estatísticos.

Biografia do Autor

Alisson André Jesus de Almeida, Universidade Federal do Rio Grande do Sul (UFRGS)

Bacharel em História pela Universidade Federal do Rio Grande do Sul (UFRGS) e mestrando no Programa de Pós-Graduação em Museologia e Patrimônio (PPGMusPa) da mesma Universidade. Contato eletrônico: alisson.almeida@ufrgs.br

Ana Carolina Gelmini de Faria, Universidade Federal do Rio Grande do Sul (UFRGS)

Museóloga (UNIRIO), mestre e doutora em Educação (UFRGS). Docente do Curso de Museologia do Departamento de Ciências da Informação da Faculdade de Biblioteconomia e Comunicação da Universidade Federal do Rio Grande do Sul (DCI/FABICO/UFRGS) e do Programa de Pós-Graduação em Museologia e Patrimônio da mesma Universidade (PPGMusPa/UFRGS). Membro dos grupos de pesquisa do CNPq "Escritas da história em museus: objetos, narrativas e temporalidades" e do "GEMMUS - Grupo de Estudos em Memória, Museus e Patrimônio". Contato eletrônico: carolina.gelmini@ufrgs.br

Referências

BOURDIEU, Pierre. Os usos sociais da ciência: por uma sociologia clínica do campo científico. São Paulo: EDUNESP, 2004.

BOURDIEU, Pierre. Questões de sociologia. Lisboa: Fim de Século Ed. 2003.

BRULON, Bruno. Provocando a Museologia: o pensamento geminal de Zbynek Z. Stránský e a Escola de Brno. In: Anais do Museu Paulista. São Paulo. N. sér., v. 25, n.1, p. 403-425. jan./abr. 2017. Disponível em: http://www.scielo.br/pdf/anaismp/v25n1/1982-0267-anaismp-25-01-00403.pdf Acesso em: 29 mar. 2021.

BURKE, Peter. Uma história social do conhecimento: de Gutenber a Diderot. Rio de Janeiro: Jorge Zahar Ed., 2003.

BYNUM, William. Uma breve história da ciência. Porto Alegre: L&PM, 2018.

CARVALHO, Luciana Menezes de. Diversidades que geram unidade: a relação de um comitê internacional com os fundamentos, a disseminação e a consolidação de uma disciplina considerada científica. In: CARVALHO,

Luciana Menezes de. Do museu à museologia: constituição e consolidação de uma disciplina, 2017. 215 f. Tese (Doutorado) - Programa de Pós-Graduação em Museologia e Patrimônio, Universidade Federal do Estado do Rio de Janeiro (UNIRIO), Museu de Astronomia e Ciências Afins (MAST), Rio de Janeiro, 2017. p. 62-102. Disponível em: http://www.unirio.br/ppg-pmus/copy2_of_luciana_menezes_de_carvalho.pdf. Acesso em: 27 mar. 2021.

CARVALHO, Luciana Menezes de. Em direção à museologia latino-americana: o papel do ICOFOM LAM no fortalecimento da Museologia como campo disciplinar. 2008. 121 f. Dissertação (Mestrado) - Programa de Pós-Graduação em Museologia e Patrimônio, Universidade Federal do Estado do Rio de Janeiro (UNIRIO), Museu de Astronomia e Ciências Afins (MAST), Rio de Janeiro, 2008. Disponível em: http://www.unirio.br/ppg-pmus/luciana_menezes_de_carvalho.pdf. Acesso em: 3 abr. 2021.

CERÁVOLO, Suely Morais. Delineamentos para uma teoria da Museologia. In: Anais do Museu Paulista, São Paulo, v. 12, p. 237-268, 2004. Disponível em: https://www.scielo.br/pdf/anaismp/v12n1/19.pdf. Acesso em: 28 mar. 2021.

CERÁVOLO, Suely Morais; TÁLAMO, Maria de Fátima Gonçalves Moreira. Linguagem de especialidade e a elaboração da noção de campo científico: o caso da Museologia. In: ENCONTRO NACIONAL DE PESQUISA E PÓS-GRADUAÇÃO EM CIÊNCIA DA INFORMAÇÃO, 9., 2008, São Paulo. Anais [...]. São Paulo: USP,2008. 15 f. Disponível em: http://repositorios.questoesemrede.uff.br/repositorios/bitstream/handle/123456789/803/11.pdf?sequence=1. Acesso em: 3 abr. 2021.

CUPANI, Alberto. Positivismo, “positivismo” e objetividade científica. Reflexão, n. 46, Campinas: Instituto de Filosofia da Pontifícia Universidade Católica de Campinas, 1990.

DESVALLÉES, André. In: Museological Working Papers (MuWoP) – Museology: Science of just pratical museum work? n.1, Estocolmo: ICOFOM: Statens historiska museum, 1980, p. 17-18.

GREGOROVÁ, Anna. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 19-21.

HENRY, John. A revolução científica e as origens da ciência moderna. Rio de Janeiro: Jorge Zahar Ed., 1998.

HUBENDICK, Bengt. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 22-23.

ICOFOM. Museum working documents. 1980 Disponível em: http://icofom.mini.icom.museum/publications-2/museological-working-papers/. Acesso em: 3 abr. 2021.

JENSEN, Villy Toft. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 11.

KLAUSEWITZ, Wolfgang. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 11.

LEMIEUX, Louis. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 24-25.

LEWIS, Geoffrey. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 26-27.

MENDONÇA, André Luis de Oliveira; CAMARGO JR., Kenneth Rochel de. Os acertos de Descartes: implicações para a ciência, biomedicina e saúde coletiva. In: Cad. Saúde Pública, Rio de Janeiro, v, 32, n. 5, maio, 2016. Disponível em: http://www.scielo.br/pdf/csp/v32n5/1678-4464-csp-32-05-e00158215.pdf Acesso em: 28 mar. 2021.

MOHNSAM, Julio Cesar. As contribuições de Arquimedes para o cálculo de áreas. 2014, 86 f. Dissertação (Mestrado) – Universidade Federal do Rio Grande, Programa de Pós-Graduação em Matemática. Disponível em: http://200.19.254.174/handle/1/6688. Acesso em: 4 abr. 2021.

MULLER, Suzana Pinheiro Machado. O periódico científico. In: CAMPELLO, Bernadete Santos; CENDÓN, Beatriz Valadares; KREMER, Jeannette Marguerite. Fontes de informação para pesquisadores e profissionais, 2003. p. 73-94. Disponível em: https://biblio-2008.webnode.com.br/_files/200000040-76a3b771d5/fontes_de_informacao_para_pesquisadores_e_profissionais_parte_001.pdf. Acesso em: 3 abr. 2021.

NEUSTUPNY, JIRI.]. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 28-29.

OLIVA, Alberto. Filosofia da ciência. Rio de Janeiro: Jorge Zahar Ed., 2003.

PEREIRA, José Pacheco. Weber e a crise do paradigma positivista. Análise Social, v. 22, 1986. Disponível em: http://analisesocial.ics.ul.pt/documentos/1223553986O6jRE5kd1Bt30ZG8.pdf. Acesso em: 15 mar. 2021.

PISCULIN, Jurij. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 30-31.

PORTER, Daniel. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 32-33.

RAZGON, Awraam. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 11-12

REYNOLDS, Barrie.]. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo:

ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 34-36.

SCALA, Joseph.]. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 37-38.

SCHREINER, Klaus. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 39-41.

SIECZKOWSKI, João Batista Cichero. A tentativa do positivismo lógico de elaborar uma representação universalmente válida do conhecimento científico e a projeção sobre as ciências humanas. Estudos Leopoldenses. n. 147. São Leopoldo: Universidade do Vale do Rio dos Sinos (UNISINOS), 1996.

SOFKA, Vinos. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 12-13.

SOFKA, Vinos. Minha aventurosa vida com o ICOFOM, a Museologia, os museólogos e os anti-museólogos, com especial referência ao ICOFOM Study Series. Revista Museologia e Patrimônio, v.9, n.1, 2016. p. 153-194. Disponível em: http://revistamuseologiaepatrimonio.mast.br/index.php/ppgpmus/article/view/517/494Acesso em: 27 mar. 2021.

STRANSKÝ, ZbynekIn: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 42-44.

STRÁNSKÝ, Zbynek. Predmet muzeologie [O objeto da Museologia]. In: STRÁNSKÝ, Zbynek. Sborník materiálu prvého muzeologického sympozia. Brno: Museu da Morávia, 1965. p. 30-33.

SWAUGER, JamesIn: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 45-46.

TSURUTA, Soichiro. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 47-49.

VOGT, Carlos. A espiral da cultura científica, 2003. Disponível em: www.comciencia.br/reportagens/cultura/cultura01.shtml. Acesso em 17 mai. de 2021.

VOGT, Carlos. A espiral da cultura científica: da comunicação entre pares até a ampla divulgação científica para a sociedade. [Entrevista cedida a] Kátia Kishi. Galoá Jornal [200-]. Disponível em: https://galoa.com.br/blog/entrevista-carlos-vogt-e-espiral-da-cultura-cientifica. Acesso em: 26 maio 2021

ZOUHDI, Bachir. In: Museological Working Papers (MuWop). Museology: science or just pratical museum work?. n.1, Estocolmo: ICOFOM / Statens historiska museum, 1980, p. 50-51.

Downloads

Publicado

2021-06-25

Como Citar

ALMEIDA, Alisson André Jesus de; FARIA, Ana Carolina Gelmini de.
A CONDIÇÃO CIENTÍFICA DA MUSEOLOGIA NAS PÁGINAS DA MUSEOLOGICAL WORKING PAPERS: o Comitê Internacional para Museologia e a busca por uma legitimidade epistemológica = THE SCIENTIFIC CONDITION OF MUSEOLOGY ON THE MUSEOLOGICAL WORKING PAPERS PAGES: the International Committee for Museology and the search for an epistemic legitimacy
. Revista Bibliomar, v. 20, n. 1, p. 80–105, 25 Jun 2021Tradução . . Disponível em: . Acesso em: 27 abr 2024.

Edição

Seção

Artigos